Πράσινη Βίβλος της Ε.Ε. για χρηματοδοτήσεις ενεργειακών έργων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 25 Μαρτίου Πράσινη Βίβλο με την οποία δρομολογείται τρίμηνη δημόσια διαβούλευση ως προς τον τρόπο υποστήριξης της παροχής μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης και τον τρόπο βελτίωσης και διαφοροποίησης του συστήματος χρηματοδοτικής διαμεσολάβησης για την πραγματοποίηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων στην Ευρώπη. Οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις αντιπροσωπεύουν δαπάνες που αυξάνουν την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει υποδομές ενέργειας, μεταφορών και επικοινωνιών, βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών, τεχνολογίες για την κλιματική αλλαγή και την οικολογική καινοτομία, καθώς και την εκπαίδευση και την έρευνα και ανάπτυξη. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μεγάλης κλίμακας και μακροπρόθεσμης φύσης επενδυτικές ανάγκες, η κάλυψη των οποίων είναι καθοριστική για τη στήριξη της διατηρήσιμης ανάπτυξης. Για την χρηματοδότηση μακρόπνοων επενδύσεων, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά πρέπει να έχουν πρόσβαση σε προβλέψιμη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση.

Η χρηματοπιστωτική κρίση επηρέασε την ικανότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ευρώπης να διοχετεύει αποταμιεύσεις σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ως εκ τούτου είναι σημαντικό να εξετάσουμε τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης. Η Πράσινη Βίβλος εστιάζεται στον τρόπο εφαρμογής της διαδικασίας αυτής.

Ένα από τα σημαντικά ερωτήματα είναι αν η ιστορικά μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από τις τράπεζες για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων πρέπει να δώσει και θα δώσει τη θέση της σε ένα πιο διαφοροποιημένο σύστημα, στο οποίο η άμεση χρηματοδότηση από τις κεφαλαιαγορές (δηλαδή μέσω της έκδοσης ομολόγων) θα καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο μέρος και στο οποίο η συμμετοχή των θεσμικών επενδυτών (π.χ. συνταξιοδοτικών ταμείων) θα είναι μεγαλύτερη, ή σε άλλες εναλλακτικές λύσεις. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής, διότι μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Οι ΜΜΕ πρέπει να έχουν πρόσβαση τόσο σε τραπεζική όσο και σε εξωτραπεζική χρηματοδότηση.

Οι απαντήσεις που θα συγκεντρωθούν στο πλαίσιο της διαβούλευσης θα βοηθήσουν την Επιτροπή να προσδιορίσει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να αρθούν οι φραγμοί σε σχέση με την μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση. Η συνέχεια που θα δοθεί στη διαβούλευση μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, τόσο νομοθετικές όσο και άλλου είδους.

Ο Michel Barnier, Επίτροπος αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, δήλωσε τα εξής: «Η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις, μεταξύ των οποίων και ανάγκες για μεγάλης κλίμακας μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Αυτές οι επενδύσεις είναι καθοριστικές ως υπόβαθρο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα, ενώ θα στηρίξουν και την επάνοδο σε διατηρήσιμη ανάπτυξη και απασχόληση στην Ευρώπη. Οι ανάγκες αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση. Το να εξασφαλίσουμε ότι η οικονομία μας και ο χρηματοπιστωτικός μας τομέας - περιλαμβανομένων των τραπεζών και των θεσμικών επενδυτών, όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τα συνταξιοδοτικά ταμεία - είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις είναι τόσο σημαντικό όσο και πολύπλοκο. Πρέπει να εντοπίσουμε τους φραγμούς που εμποδίζουν την μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση και να διερευνήσουμε τι άλλο πρέπει να κάνουμε για να τους εξαλείψουμε.»

Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Olli Rehn, αρμόδιος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις και το ευρώ, δήλωσε τα εξής: «Η απαιτούμενη διαδικασία επανεξισορρόπησης της ευρωπαϊκής οικονομίας βρίσκεται σε εξέλιξη και οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα πρέπει να είναι σε θέση να στηρίξουν την ταχύτερη διαρθρωτική αλλαγή. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι το πλαίσιο για μακροπρόθεσμες επενδύσεις και χρηματοδότηση είναι διεξοδικό και αρκετά ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται στις προκλήσεις αυτές προκειμένου να ενισχυθεί το αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης.»

Ιστορικό

Η Πράσινη Βίβλος αφορά μακροπρόθεσμες επενδύσεις υπό την έννοια του σχηματισμού πάγιου υλικού και άυλου κεφαλαίου. Πολλές από τις επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, στην κλιματική αλλαγή, στην εκπαίδευση κλπ. έχουν ευρύτερα κοινωνικά οφέλη, καθώς οδηγούν σε αυξημένες αποδόσεις για το σύνολο της κοινωνίας λόγω του ότι υποστηρίζουν βασικές υπηρεσίες και βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο. Εκτός αυτού, ο αντίκτυπός τους μπορεί να αρχίσει να γίνεται αισθητός και βραχυπρόθεσμα. Επιτρέπουν σε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να ανταποκριθούν σε νέες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, διευκολύνοντας τη μετάβαση προς μια περισσότερο διατηρήσιμη οικονομία ενισχύοντας, παράλληλα, την μακροπρόθεσμη άνοδο της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Οι τάσεις όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και την εξάντληση των φυσικών πόρων τονίζουν ακόμη περισσότερο την πρόκληση της διατηρήσιμης ανάπτυξης, καθώς απαιτούν περισσότερες μακροπρόθεσμες επενδύσεις για ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα, για αποδοτικότερη αξιοποίηση της ενέργειας και των πόρων και περισσότερες σχετικές υποδομές, σύμφωνα με τον πολιτικό στόχο του περιορισμού της κλιματικής αλλαγής σε λιγότερο από δύο βαθμούς και της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση πόρων. Η σημασία της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης για την ανάπτυξη και τη δημιουργία απασχόλησης έχει αναγνωριστεί διεθνώς στο πλαίσιο της G20.

Η ικανότητα της οικονομίας να χρηματοδοτεί μακροπρόθεσμες επενδύσεις εξαρτάται από την ικανότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος να διοχετεύει αποτελεσματικά και αποδοτικά τα σχετικά κεφάλαια στους κατάλληλους χρήστες και στις κατάλληλες επενδύσεις μέσω ανοικτών και ανταγωνιστικών αγορών. Η διαδικασία αυτή μπορεί να υλοποιηθεί είτε μέσω διαφόρων ενδιάμεσων φορέων, όπως τράπεζες, ασφαλιστικές επιχειρήσεις και συνταξιοδοτικά ταμεία, είτε με άμεση πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές αγορές.

Στην Ευρώπη, οι δείκτες επενδύσεων ή αποταμίευσης προς το ΑΕΠ είναι ευνοϊκοί σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Ωστόσο, η συνολική αυτή εικόνα αποκρύπτει το γεγονός ότι οι αποταμιευτές και οι επενδυτές διακατέχονται σήμερα από μεγάλη αβεβαιότητα, απροθυμία ανάληψης κινδύνων και έλλειψη εμπιστοσύνης εξαιτίας της υποτονικής μακροοικονομικής κατάστασης και προοπτικών. Αυτό μπορεί να έχει αποτελέσματα διαρκείας και να δημιουργήσει μονιμότερους φραγμούς όσον αφορά την παροχή μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης.

Ένα από τα κυριότερα διδάγματα της κρίσης είναι ότι απαιτείται κατάλληλη ρύθμιση και εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα για να αποκατασταθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη στις αγορές. Η ΕΕ εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα χρηματοπιστωτικής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο αυτό, το οποίο αποτελεί συμπλήρωμα μιας ευρύτερης δημοσιονομικής και οικονομικής μεταρρύθμισης. Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα είναι καθοριστική μεν, αλλά μόνη της δεν αρκεί. Ως μέρος μιας ευρύτερης απόκρισης σε επίπεδο άσκησης πολιτικής, η λεπτομερής ρύθμιση του νέου κανονιστικού και εποπτικού πλαισίου πρέπει να δώσει στον χρηματοπιστωτικό τομέα τα μέσα για να στηρίξει την πραγματική οικονομία, χωρίς, ωστόσο, να θέσει σε κίνδυνο την χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οικοδομώντας πάνω σε αυτό, οι ενέργειες για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής οικονομίας θα πρέπει να καλύψουν ευρύ φάσμα αλληλένδετων παραγόντων:

- την ικανότητα των χρηματοπιστωτικών οργανισμών να διοχετεύουν κεφάλαια ως μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση,

- την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών όσον αφορά την προσφορά μακροπρόθεσμων χρηματοδοτικών προϊόντων,

- εγκάρσιους παράγοντες που θα επιτρέπουν την μακροπρόθεσμη αποταμίευση και χρηματοδότηση, και

- την εύκολη πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε τραπεζική και εξωτραπεζική χρηματοδότηση.